ความฉลาดทางอารมณ์ คือ ความสามารถของบุคคลในการตระหนักรู้ความคิด ความรู้สึก และภาวะอารมณ์ของตนเองและของผู้อื่น และสามารถนำข้อมูลเหล่านั้นมาใช้ เพื่อให้เกิดประโยชน์ในการชี้นำความคิดและการกระทำของตนเองได้
Daniel Goleman นักข่าวสายวิทยาศาสตร์ หนังสือพิมพ์นิวยอร์กไทม์ จบการศึกษาระดับปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ได้สานต่อแนวคิดนี้อย่างจริงจังโดยได้เขียนเป็นหนังสือเรื่อง ความฉลาดทางอารมณ์ (Emotional Intelligence) และได้ให้ความหมายของอีคิวว่า “เป็นความสามารถหลายด้าน ได้แก่การเร่งเร้าตัวเองให้ไปสู่เป้าหมาย การมีความสามารถควบคุมความขัดแย้งของตนเอง การอดทนรอคอยเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า มีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น สามารถจัดการกับอารมณ์ที่ไม่ดีของตนเองได้ และการมีชีวิตอยู่ด้วยความหวัง
หัวหน้างานจำเป็นต้องพัฒนาทักษะตนเองให้มี EQ องค์ประกอบของ EQ มี 5 เรื่องด้วยกัน ดังนี้
1. ตระหนักรู้ตนเอง (Self awareness) : หัวหน้างานต้อง
- มีความเข้าใจตนเองอย่างลึกซึ้งด้านอารมณ์
- สามารถประเมินตนเองได้ตามความเป็นจริง
- และรู้ว่าอารมณ์ต่างๆมีผลต่อตนเองและผู้อื่นอย่างไร
2. ควบคุมตนเอง (Self regulation) : หัวหน้างานต้อง
- สามารถจัดการกับอารมณ์ได้
- ต้องคิดก่อนตัดสินใจ
- ต้องยอมรับการเปลี่ยนแปลง
3. สร้างแรงจูงใจที่ดีต่อตนเอง (Self motivation) : หัวหน้างานต้อง
- มีการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์อยู่เสมอ
- เจอปัญหาอุปสรรค ต้องไม่ยอมแพ้
- ต้องรู้จักอดทน อดกลั้น และรอคอย
- ต้องปรับปรุงตนเองและมาตรฐานงานอยู่เสมอ
4. เอาใจเขามาใส่ใจเรา (Empathy) : หัวหน้างานต้อง
- มีความเห็นอก เห็นใจในความทุกข์ยากของผู้อื่น
- ต้องมีจิตใจให้บริการ
- และต้องการให้ผู้อื่นได้รับการพัฒนา
5. ทักษะทางสังคม (Social skill) : หัวหน้างานต้อง
- สร้างและรักษาสัมพันธ์ภาพกับผู้อื่น
- ต้องสื่อสารเป็น
- ต้องโน้มน้าวผู้อื่นได้
- ต้องมีความเป็นผู้นำ
- ต้องให้ความร่วมมือในการทำงานเป็นทีม
- และแก้ไขปัญหาความขัดแย้งได้
ทั้งหมดที่กล่าวมานี้คือองค์ประกอบของ EQ ที่หัวหน้าทุกท่านจำเป็นต้องมี